Kavga Etmeyi Özlemediniz Mi?

“Milletlerin kaderi ne, sana söyleyeyim;

Okla, kılıçla yükseklik, udla sazla yok olmaktır.”

Muhammed İkbal

Türk milliyetçiliğinin bugünkü pek iç açıcı olmayan durumunu bence başlık olarak aldığım soru anlatıyor. Tabii ki buradaki kavgadan kasıt fizikî bir kavga değil, fikrî bir kavgadır. Bu soruya ilham olan cümleyi çok değerli hocamız Ümit Özdağ devamlı kullanmaktadır. Şöyle diyor hocamız: “AKP devlet ile kavgalı, CHP millet ile.” Bu cümleyi her duyduğumda beğendiğim ve saygı duyduğum hocama her seferinde ekran veya internet karşısında ister istemez içimden şu soruyu soruyorum: “O zaman biz kiminle kavgalıyız?”

Rusya'nın Putin'inden Putin'in Rusyası'na: Rus Kimliğinin Karakteristik İlkeleri

Bölüm 7: Rus Kimliğinin Karakteristik İlkeleri

Ulusal kimlik ortak dil, kültür, din, coğrafya ve tarih gibi öğelere dayanır ancak bu öğelerin ulus içinde halkı bir arada tutabilmesi ise iyi tanımlanmış bir “öteki” ile mümkündür. Böylece ulus-devlet içinde, toplumu homojenleştiren bu kavram; ulusal davalar, ulusal hedefler ve ulusun bütününe/varlığına yönelik tehditler sunarak halkın öfkesini de kazanır. Bu bağlamda dönüşüm yaşayan toplum aidiyetleri heterojen yapıdan homojen bir yapıya geçer ve böylece üyeleri arasında “birlik ve bütünlük algısı” diye niteleyebileceğimiz bir ortak duyuş genişledikçe “ulusal kimlik ve ulusal aidiyet” düşüncesi de belirginleşir.[1]

Her ülkenin coğrafi konumu, jeopolitik durumu ve tarihi gelişimi o ülkenin kültür yapısını, milli ideallerini ve o ülkenin uluslararası toplumda kendisi için seçtiği misyonları etkiler. Bu bağlamda her ülke için bazı temel öğeler zaman içinde değişmez yönlendirici faktörler halini alır ve o ülkede yaşayan milletin ulaşmak istediği hedefleri düşünce tarzlarını oluşturur. Toplumun tehdit algılamaları da bu temel faktörlerin oluşturduğu algılama süzgecinden geçer. Dolayısıyla karşı tarafı doğru olarak algılayabilmek içinde bu mekanizmayı yapan ve çalıştıran temel olguları bilmek gerekir. Bu açıdan değerlendirdiğinde Rus Dış Politikasını anlayabilmek için Rus dış politikasına mal olmuş bazı prensipleri anlamak gerekmektedir.[2]

Rusya'nın Putin'inden Putin'in Rusyası'na: Enerji Güvenliği

Bölüm 6. 2. 4. Enerji Güvenliği

‘Enerji güvenliği’ başlığı altında 19 Ekim 2006 tarihinde düzenlenen panelde Polonya Savunma Bakanı Radoslaw Sikorski, enerji güvenliğinin ülkelerin savunma ve dış politikalarının ayrılmaz bir unsuru haline geldiğini, geçmişte olduğu gibi sadece ekonomi siyasaları içinde değerlendirilemeyeceğini, enerji güvenliği konusunda temel kavramlardan birinin dış politikada olduğu gibi “karşılıklılık” olması gerektiğini, bu konuda AB içinde ortak bir politika belirlenmesi gerektiğini belirtmiştir.[1]

Goldwyn Uluslararası Stratejiler şirketi Başkanı David Goldwyn, dünyanın günümüzde “enerji güvensizliği” içinde olduğunu, bunun sadece fiyat ve arz istikrarındaki gelişmelerden kaynaklanmadığını, enerji güvenliğinin artık ülkelerin ulusal güvenlik ve savunma politikalarının ayrılmaz bir parçası olduğunu, bazı ülkeler için yaşamsal bir konu haline geldiğini, bazıları için ise güç kullanmadan baskı kurmanın etkili bir aracı haline dönüştüğünü, enerji kaynaklarına sahip ya da bağımlı olmanın ülkelerin dış politikalarını doğrudan etkilediğini, örneğin Rusya’nın 2006 kışında Gürcistan’a yönelik uyguladığı gaz kesme olayının bir “saldırı fiili” (act of aggression) olarak yorumlanabileceğini ifade etmiştir.

Rusya'nın Putin'inden Putin'in Rusyasına: Rusya Federasyonu’nun Hazar Politikası

Bölüm 6. 2. 3. Rusya Federasyonu’nun Hazar Politikası
Hazar’ın statüsünün belirlenmesi sürecinde önemli bir role sahip olan Rusya, Hazar Bölgesi’ne oldukça önem vermektedir. Başlangıçta Hazar konusunda Azerbaycan’a baskı yapmak suretiyle bir ivme kazanacağını düşünen Rusya Federasyonu’nun Hazar politikası, Putin’in iktidara gelmesi sonrasında değişikliğe uğramıştır. Rusya’nın dış politikasında özellikle de eski SSCB mekânındaki politikasında enerjinin temel unsur haline geldiği, Putin’in 21 Nisan 2000’deki Rusya Ulusal Güvenlik Konseyi toplantısı sonrasında yaptığı açıklamada ortaya çıkmıştır. Putin, yaptığı açıklamada “partnerlerinin Hazar Bölgesi’nde çok aktif olduklarını ve kendilerinin de benzeri bir aktivite sergileyeceklerini” belirtmiştir.

Bu açıklama sonrasında 1999 yılından itibaren Rusya Federasyonu Enerji Bakanlığı görevini yürüten Viktor Kalyujniy, 31 Mayıs 2000’den itibaren Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Devlet Başkanı’nın Hazar Özel Temsilcisi olarak atanmıştır. Bu atama, Putin’in Hazar Bölgesi’ne verdiği önemi göstermektedir. Kalyujniy, bu göreve atanması sonrasında düzenli olarak Bakü’yü ziyaret etmiş ve Hazar sorununu Rusya’nın bakış açısı çerçevesinde çözmeye çalışmıştır. Kalyujniy, sürekli olarak Hazar’da statü sorununun bir an önce çözülmesi ve bu konuda geç kalınmaması gerektiğini ifade etmiştir.[1]

Rusya'nın Putin'inden Putin'in Rusyası'na: Rusya Federasyonu’nun Enerji Stratejisi

Bölüm 6. 2. 2. Rusya Federasyonu’nun Enerji Stratejisi

Rusya’nın 2003 yılında son halini alan ”2020’ye Rus Enerji Stratejisi”[1] başlıklı belgesine kadar tutarlı, etkin ve dış politika aracı olarak kullanabilecek bir enerji politikası olduğundan bahsedilemez. İç ve dış siyasal ortamın da bu döneme kadar bu türde bir aracın oluşmasına ve kullanılmasına izin vermediği de söylenebilir. Bu döneme kadar Rusya’da enerji politikası devletin dışında ama aralarında devletin de yer aldığı çeşitli aktörlerce belirlenmiştir. Merkezi bir planlama ve kontrol söz konusu olmamıştır. Bunda Sovyet sonrası dönemin özelleştirme politikaları[2] çerçevesinde petrol endüstrisinin özelleştirilerek çok başlıklı bir yapıya kavuşturulmuş olması etkendir.

Bu bağlamda bölgesel düzeyde belirlenen 11 ayrı şirkete devredilen yapı, merkezi hükümetin kontrolü dışında kalmıştır. Bu dönem enerji şirketlerinin yöneticilerinin, hazineye para aktaran en önemli unsurların yöneticileri olarak hükümet düzeyinde karar alma süreçlerini etkiledikleri hatta belirleyici oldukları bir dönemdir. Rusya içinde yaşanan mücadeleler, merkezi devletin etkinliğini yitirmesi, Yeltsin’in etkinlik sağlayamaması bunun neden/sonuçlarıdır.[3] Yeltsin’in şok tedavi yöntemi (hızlı özelleştirme), yerel yöneticilerin yeni burjuvaziye dönüştüğü, doğal kaynakların yağmalandığı ve milli servetin belirli ellerde yoğunlaştığı, ücretlerin sabit kalıp, fiyatların alabildiğine arttığı ve üretimin adeta durduğu bir ekonomik çöküşü beraberinde getirmiştir. 1998 yılında Rusya’da yaşanan ekonomik kriz ile Rusya’nın borçlarını ödeyemez duruma düşmesi, çöküşün dip noktasını oluşturmuş ve kriz,Yeltsin’in 1999 sonunda istifa etmesine neden olmuştur.[4]

Rusya'nın Putin'inden Putin'in Rusyası'na: Kafkasya’nın Enerji Kaynaklarının Rusya Açısından Önemi ve Rusya’nın İzlediği Politika

Bölüm 6. 2. Kafkasya’nın Enerji Kaynaklarının Rusya Açısından Önemi ve Rusya’nın İzlediği Politika

Bölüm 6. 2. 1. Enerji Kaynakları

Günümüzde dünya devletlerinin üzerinde durduğu en önemli konular arasında “enerji kaynakları” yer almaktadır. Enerji kaynakları içerisinde tüketim açısından en dikkat çekeni ise petrol ve doğal gazdır. Dünyadaki enerji kaynakları içinde en önemli yeri işgal eden petrol, gelişen teknolojinin motor görevini üstlenerek, dünya ekonomisi isleyişinde her gücün sahip olmak istediği bir unsur olmuştur. Petrolü kontrol eden ülkeler ise önemli ve stratejik bir gücü ellerinde bulundurmaya devam etmektedirler. Ayrıca petrolün uluslararası ilişkilerde bir silah olarak kullanımı geçmişte olduğu gibi günümüzde de devam etmektedir.[1]

19. yüzyıldan itibaren petrole sahip olmak, petrol üretimini elde tutmak, petrol tasıma güzergâhları üzerinde denetim kurmak devletlerin temel amaçları arasında olmuştur.[2] Doğal gaz[3] ise elektrik üretiminde ve ısınmada kullanımı iyice yaygınlaşmış, tüketimi de dünya genelinde artmıştır. Son yıllarda doğal gaz, petrol gibi gözde bir enerji kaynağı olarak dünyanın ilgisini çekmeye başlamış ve politik oyunlarda kilit tası konumuna gelmiştir. Bu durum, petrol gibi doğal gaz’a da sahip az gelişmiş ülkeler için hem bir güç sembolü hem de siyasi mücadelenin habercisi olmuştur.[4]

Ülkücülüğün Unutulan Savaşçı Karakteri

Yapı itibariyle savaşçıyım. Saldırmak içgüdülerimdendir. Düşman olabilmek, düşman olmak ... her zaman güçlülerin harcıdır. Nietzsche[1]

Türkiye’de politikacılar bizzat “politika savaşı” konusunda bilim adamlarından destek almadıkları için, politik savaş arenamız yabancı istihbarat servislerinin staj alanı haline gelmekte, milletimiz psikolojik operasyonlara açık devasa bir laboratuvara dönüşmektedir. Türkiye’de bu konuda ciddi kaynakların bulunmaması, bu konunun yeterince üzerine eğilinmemesi, “politik savaş sanatı” hakkında yazılar yazma gereğini düşündürdü. Bu ve bundan sonraki bir kaç yazıda bu konuyu açmaya çalışacağım.