28 Aralık 2023 Perşembe

37 yıldır neden bir aşı yok?

HIV/AIDS aşısı: Birkaç ay sonra COVID-19 için birkaç aşımız varken neden 37 yıl sonra bir aşımız yok?

Çiçek hastalığı, son derece etkili, dünya çapında bir aşılama kampanyasının ardından yeryüzünden silinmiştir. Paralitik poliomyelit, poliovirüse karşı etkili aşıların geliştirilmesi ve kullanılması sayesinde ABD'de artık bir sorun olmaktan çıkmıştır. Günümüzde, COVID-19'a karşı etkili aşıların hızla yaygınlaştırılması sayesinde milyonlarca hayat kurtarılmıştır. Yine de HIV'in AIDS'in nedeni olarak keşfedilmesinin üzerinden 37 yıl geçti ve henüz bir aşı bulunmuyor. Burada HIV/AIDS'e karşı etkili bir aşının geliştirilmesinde karşılaşılan zorlukları anlatacağım.

25 Aralık 2023 Pazartesi

Açık kaynak zekası ve yapay zeka: GELSI literatürünün sistematik bir incelemesi

Günümüzde açık kaynak istihbaratı (OSINT), yani kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler, Batı'daki Kolluk Kuvvetleri (LEA) ve istihbarat servisleri tarafından yürütülen tüm istihbarat faaliyetlerinin yüzde 80 ila 90'ını oluşturmaktadır. Veri madenciliği, makine öğrenimi, görsel adli tıp alanındaki gelişmeler ve en önemlisi ticari kullanım için mevcut olan artan bilgi işlem gücü, OSINT uygulayıcılarının istihbarat toplama ve analizini hızlandırmalarını ve hatta bazen otomatikleştirmelerini ve daha doğru sonuçları daha hızlı elde etmelerini sağlamıştır. İnfosfer sürekli artan çevrimiçi varlığı barındıracak şekilde genişledikçe, eyleme geçirilebilir OSINT havuzu da genişlemektedir. Bu gelişmeler, yönetişim, etik, yasal ve sosyal etkiler (GELSI) açısından önemli endişeleri gündeme getirmektedir. Daha gelişmiş veri analiz araçlarından bazıları çok az denetim gerektirdiğinden veya hiç denetim gerektirmediğinden, standart gizlilik endişelerinin yanı sıra yeni ve önemli gözetim endişeleri ortaya çıkmaktadır. Bu makale, ilgili literatürün sistematik bir incelemesini sunmaktadır. GELSI çerçevesi ile ilgili olarak yapay zeka destekli OSINT kullanımı (ve OSINT yazılımının geliştirilmesi) hakkındaki literatürün mevcut durumunu değerlendirmek, potansiyel boşlukları vurgulamak ve yeni araştırma yönleri önermek için 571 yayını analiz etmektedir.

1. Giriş

24 Aralık 2023 Pazar

En Büyük Soru: Hayat nasıl başladı?

Yapay zeka, kimyagerlerin yaşamın kökenine dair gizemleri çözmelerine ve diğer dünyalarda yaşamın izlerini tespit etmelerine yardımcı oluyor.

Hayatın nasıl başladığı bilimdeki en büyük ve en zor sorulardan biridir. Tek bildiğimiz 3,5 milyar yıldan daha uzun bir süre önce Dünya'da bir şeyler olduğu ve bunun evrendeki diğer pek çok gezegende de gerçekleşmiş olabileceği. 

Ancak bunu neyin yaptığını bilmiyoruz. Bir şekilde su ve metan gibi cansız kimyasallardan oluşan bir çorba birleşmeli ve kendi kendini organize etmeli, giderek daha karmaşık ve koordineli hale gelmeli, ta ki sonunda canlı bir hücre ortaya çıkana kadar.

En büyük zorluklardan biri, sorunun çok karmaşık olmasıdır: bilinen en basit bakteriler bile 100'den fazla gene sahiptir ve hepsi de mikroskobik bir dans içinde öfkeyle etkileşen yüzlerce çeşit molekül içerir. İlkel Dünya'daki ortam da karmaşık olmalı: metaller ve minerallerden su ve gazlara kadar çok sayıda farklı kimyasal madde rüzgarlar ve volkanik patlamalarla etrafa savruluyor.

23 Aralık 2023 Cumartesi

Dijital ikiziniz ile sohbet edebilirsiniz ya da başka bir dijital ikiz ile...

Çevirenin Girişi:

Dijital ikiz terimini anlamak için tıklayınız.

Uzay Yolu Gelecek Nesil serisinde de kullanılan bir Holodeck teknolojisi sayesinde oluşturulan sanal ortamlarla kişiler, geçmişteki karakterlerin dijital ikiz sürümleri ile sohbet edebiliyor, poker oynayabiliyor ve hatta fiziksel mücadelelere girişebiliyordu. Teknolojinin geldiği günümüz noktasında ise sanal ortamlar üretmek henüz mümkün olmasa bile, sanal zihinler inşa etmeye yaklaşmış ya da yakınsamış bir konumdayız. Alan Turing tarafından ortaya atılan yapay zekaya yönelik felsefi bir kırılma olarak addedilen ve Ray Kurzweil tarafından çokça dile getirilen teknolojik tekillik durumu yaşanıyor ya da yaşanmak üzere. Buradaki ana kırılma noktası olarak Turing tarafından ortaya atılan eşiğe göre; eğer bir insan karşısında sohbet ettiği programın insan olup olmadığı hususunda bir ayrım yapamıyorsa, teknolojik tekillik gerçekleşmiştir.

Geniş Dil Modelleri(LLM) otomatikleştirilmiş ya da diğer tabiri ile yapay zeka olarak tabir edilen sohbet robotlarının üretilmesinde "kütüphane" maksatlı kullanılır. Buradaki kütüphaneler teknik terimi ile bir veritabanı vazifesi üstlenerek yapay zeka tarafından size yönlendirilecek olan cevaplar için bir temel teşkil eder. Buna göre, seçeceğiniz herhangi bir yazarın tüm kitaplarını LLM için kaynaklık teşkil edecek şekilde ayarlarsanız, o yazarların yapay zeka sürümleri ile sohbet etmeniz mümkün. Diyelim ki, Hüseyin Nihal Atsız'ın tüm makaleleri ile bir LLM oluşturdunuz. Bu LLM'yi sanal bir Atsız olarak kullanabilir ve sorular yönlendirebilirsiniz. Yahut Ruh Adam romanındaki Selim Pusat'ın tüm diyalog ve düşüncelerinin yazılı olarak filtrelediğinizde sanal bir Selim Pusat oluşturabilirsiniz. Ancak veritabanı ne kadar dar olursa verilen cevapların kalitesi o denli düşecektir. Örneğin OpenAI tarafından geliştirilen ChatGPT başta Vikipedi olmak üzere internetteki açık erişimdeki verilerle ve kullanıcılar tarafından yönlendirilen sorularla sürekli eğitilmektedir. 

Makaleyi bu ve bu gibi yapılabilecek işlere dair bir girizgah ya da terminolojik aşinalık kazandırmayı hedeflediğini düşünebiliriz.

22 Aralık 2023 Cuma

İnancı Korumak

Kürtaj veya cinsiyet onaylayıcı bakımın yasaklanmadığı eyaletlerde bile, seküler hastanelerdeki gizli dini kısıtlamalar hastalara zarar vermektedir.

Jesse Hammons ameliyattan bir hafta önce doktorundan beklenmedik bir telefon aldı. Hastane, Katolik doktrini uyarınca Jesse'nin cinsiyet disforisinin vücudunun "işlevsel bütünlüğünü" bozmayı haklı çıkarmadığına karar vermişti. Planladığı histerektomi iptal edilmişti. Jesse şoke olmuş ve yıkılmıştı; üstelik Maryland St. Joseph Üniversitesi hastanesi devlet sağlık sisteminin bir parçası olduğu için daha da yıkılmıştı.


21 Aralık 2023 Perşembe

Yapay zeka diye bir şey yok(!)

Yeni teknolojiyi kontrol etmenin yolları var ama önce onu mitleştirmekten vazgeçmeliyiz.

Bir bilgisayar bilimcisi olarak "yapay zeka" terimini sevmiyorum. Aslında, yanıltıcı olduğunu düşünüyorum, hatta belki de biraz tehlikeli. Bu terimi zaten herkes kullanıyor ve bu konuda tartışmak için biraz geç kalmış gibi görünebiliriz. Ancak yeni bir teknolojik çağın başlangıcındayız ve bir teknolojiyi yanlış yönetmenin en kolay yolu onu yanlış anlamaktır.

"Yapay zeka" teriminin uzun bir geçmişi var; on dokuz ellili yıllarda, bilgisayarların ilk günlerinde ortaya atıldı. Daha yakın zamanlarda, bilgisayar bilimcileri "Terminatör" ve "Matrix" gibi filmlerle ve "Star Trek: The Next Generation "daki Komutan Data gibi karakterlerle büyüdüler. Bu kültürel mihenk taşları teknoloji kültüründe neredeyse dini bir mitoloji haline geldi. Bilgisayar bilimcilerinin yapay zeka yaratmayı ve uzun süredir devam eden bir hayali gerçekleştirmeyi arzulamaları son derece doğaldır.

20 Aralık 2023 Çarşamba

Hafıza için beklenmedik ipuçları

Hafızanızı geliştirmek mi istiyorsunuz? Bu beklenmedik ipuçlarını deneyin.

Hafızanız muhtemelen düşündüğünüz kadar kötü değil.

Beyin, unutma yeteneği de dahil olmak üzere birçok harika özelliğe sahip olağanüstü bir organdır - ki bu aslında iyi bir şey olabilir. California Davis Üniversitesi'nde psikoloji profesörü ve Dinamik Hafıza Laboratuvarı direktörü olan Charan Ranganath, "Eğer yaşadığımız her şeyi hatırlasaydık, beynimiz gerçekten ihtiyacımız olan şeylerin önüne geçen her türlü gereksiz ıvır zıvırla tıkanmış bir istifçi olurdu" diyor.

19 Aralık 2023 Salı

Mutluluk Uzmanlarının Günlük Alışkanlıkları

Mutluluğun sırrını bilen biri varsa, o da kesinlikle kariyerlerini bu sırrı araştırmaya adamış kişilerdir. Size söyleyecekleri ilk şey nedir? Her zaman mutlu olmak mümkün, hatta arzu edilen bir hedef değildir.

İşyeri refahına odaklanan Woopaah'ın kurucusu ve CEO'su pozitif psikoloji uzmanı Stella Grizont, "Bu sarı bir gülen yüz değil" diyor. "Bu, kendinize ve ortaya çıkan tüm duygulara karşı dürüst olmaktır." Grizont'a göre gerçek mutluluk, çatık kaşları zorla aşağı indirmeye çalışmak yerine, etrafınızı bolca sevgiyle sarmaktan, hizmet etmekten ve iyi vakit geçirmekten kaynaklanıyor.

Grizont, TIME tarafından günlük alışkanlıkları ve kişisel yaşamlarına uygulama olasılıkları en yüksek olan profesyonel içgörüler hakkında ankete katılan 18 önde gelen mutluluk uzmanı arasındaydı. Sonuçlar aydınlatıcı ve hepimizin ruh halimizi ve refahımızı artırmamıza yardımcı olabilir.

18 Aralık 2023 Pazartesi

Kendinden Şüphe Eden Süper Güç

 Amerika Yarattığı Dünyadan Vazgeçmemeli

Amerikalıların çoğu ülkelerinin düşüşte olduğunu düşünüyor. Pew Araştırma Merkezi 2018 yılında Amerikalılara ülkelerinin 2050 yılında nasıl bir performans göstereceğini düşündüklerini sorduğunda, katılımcıların yüzde 54'ü ABD ekonomisinin daha zayıf olacağı konusunda hemfikirdi. Daha da büyük bir oran, yüzde 60, ABD'nin dünyada daha az önemli olacağı konusunda hemfikirdi. Bu şaşırtıcı olmamalı; siyasi atmosfere bir süredir ülkenin yanlış yöne gittiği duygusu hakim. Uzun süredir devam eden bir Gallup anketine göre, gidişattan "memnun" olan Amerikalıların oranı 20 yıldır yüzde 50'yi geçmedi. Bu oran şu anda yüzde 20 seviyesinde.


On yıllar boyunca, başkanlığı kimin kazanacağı konusunda düşünmenin bir yolu da şu soruyu sormaktı: Kim daha iyimser aday? John F. Kennedy'den Ronald Reagan'a ve Barack Obama'ya kadar, daha iyimser olan aday kazanacak gibi görünüyordu. Ancak 2016'da Amerika Birleşik Devletleri, kampanyası karamsarlık ve kasvet üzerine kurulu bir politikacıyı seçti. Donald Trump, ABD ekonomisinin "kasvetli bir durumda" olduğunu, ABD'nin yurtdışında "saygısızlığa uğradığını, alay edildiğini ve soyulduğunu" ve dünyanın "tam bir karmaşa" içinde olduğunu vurguladı. Açılış konuşmasında "Amerikan katliamından" bahsetti. Şu anki kampanyası da bu ana temaları tekrarlıyor. Adaylığını açıklamadan üç ay önce "Çöküşte Bir Ulus" başlıklı bir video yayınladı.

17 Aralık 2023 Pazar

Osmanlılar bilim için ne yaptı - ve bilim Osmanlılar için ne yaptı

Modern Türkiye'nin doğuşundan yüz yıl sonra, devasa bir araştırma projesi Osmanlı İmparatorluğu'nun altı asırlık bilim ve teknoloji tarihinin anlatılmamış hikâyesini ortaya çıkarıyor.

Kahire'deki El-Ezher Üniversitesi camisinin açık avlusu, 1880 yılında görülüyor. Fotoğraf: Alamy

Osmanlı Bilimsel Mirası Ekmeleddin İhsanoğlu (çev. Maryam Patton) Al-Furqān (2023)

İmparatorluklar genişlemelerini ve hayatta kalmalarını sağlamak için bilim ve mühendisliği uzun zamandır kullanmaktadır. Tıp alanındaki ilerlemeler orduların savaşa hazır durumda tutulmasına yardımcı olmuştur. Navigasyon alanındaki yenilikler denizlerde hakimiyet sağlamıştır. Üstün silahlar - ya da bunların caydırıcı tehdidi - düşmanca karşılaşmalarda bireysel güçlere avantaj sağlamış ve sağlamaya devam etmektedir.

16 Aralık 2023 Cumartesi

Brainoware Nedir?

Bilim insanları, insan ve makineyi birleştirmeye bir adım daha yaklaşırken, insan nöronları ve teknolojik donanım kullanan 'Brainoware' bilgisayarını icat etti.

Bilim insanları elektronik ve insan beyni benzeri dokulardan oluşan ve 'Brainoware' adı verilen hibrit bir bilgisayarı tanıttı. Bu, biyolojik bilgi işlem adı verilen ve giderek büyüyen bir alanın parçası.

Bir beyin organoidi birkaç ay boyunca büyür. İlk hafta, bilim insanları kök hücreleri beyin hücrelerine dönüşmeye ikna ettikçe 'indüksiyon' gerçekleşir. İkinci hafta boyunca, bu nöral progenitör hücreler bölünür ve sayıları artar. Bir ay sonra organoid çok sayıda beyin hücresi içerir ve iki ay sonra organoid olgunlaşmıştır

15 Aralık 2023 Cuma

Dijital dönüşüm nedir?

Dijital dönüşüm, teknolojiyi sürekli olarak geniş ölçekte kullanarak değer yaratma hedefiyle bir kuruluşun yeniden kablolanmasıdır.

Dijital dönüşüm, bir kuruluşun çalışma şeklinin temelden yeniden düzenlenmesidir. Dijital dönüşümün hedefi, McKinsey'in yeni kitabı Rewired'da ana hatlarıyla belirtildiği gibidir: A McKinsey Guide to Outcompeting in the Age of Digital and AI (Wiley, 20 Haziran 2023) kitabında belirtildiği gibi, müşteri deneyimini iyileştirmek ve maliyetleri düşürmek için teknolojiyi sürekli olarak geniş ölçekte kullanarak rekabet avantajı oluşturmak olmalıdır.

14 Aralık 2023 Perşembe

Ertelemeye Karşı Savaş Açmak

Ertelemenin üstesinden gelmek için yedi ilke:

19. yüzyılda yaşamış Prusyalı bir general ertelemeye karşı nasıl bir mücadele planlardı?

Askeri stratejist General Carl von Clausewitz Savaşın İlkeleri başlıklı klasik bir kitap yazdı. Ertelemenin üstesinden gelerek dayanıklılık inşa etmek için yedi ilkeyi çıkardım, uyarladım ve etiketledim:

13 Aralık 2023 Çarşamba

Türkiye'nin Siyasi Değişimi: Gençlik Dalgalanması ve Politika Etkisi


Türkiye'de değişen siyasi ortam, özellikle de genç siyasetçilerin yükselişi, Türkiye'nin iç ve dış politikalarını nasıl etkileyebilir?

Birinci Katman

Doğruluk ve Bağlamsal Anlama

Türkiye'nin yükselen genç siyasetçilerinin motivasyonlarının altında yatan tarihi ve kültürel nüansları aydınlatmak için, ülkenin laik ve dini ayrımlarını derinlemesine incelemeliyiz. Kemalizm'in mirası ve laikliği kararlı bir şekilde desteklemesi, AK Parti döneminde beslenen daha yeni İslami muhafazakarlıkla yan yana geldiğinde dinamik bir siyasi zemin yaratmıştır. Birçoğu Türkiye'nin kendine özgü laik-İslamcı ikilemini müzakere ederken çağdaş küresel değerleri benimsemeye daha yatkın olan yeni genç liderler, parti içi ve partiler arası dalgalanma potansiyeline işaret etmektedir.

12 Aralık 2023 Salı

Yapay zeka kendini nasıl yaratacağını öğreniyor

İnsanlar gerçekten zeki makineler yapmak için mücadele ettiler. Belki de bu işi kendi başlarına yapmalarına izin vermeliyiz.

Kama şeklinde kafası olan küçük bir çubuk figürü ekranda ayaklarını sürüyerek ilerliyor. Bir dizini yerde sürükleyerek yarı çömelmiş bir şekilde hareket ediyor. Yürüyor! Sayılır. 

11 Aralık 2023 Pazartesi

Hidrojen enerjisi nedir?

Hidrojen enerjisi, fosil yakıtlara bir alternatif olup dünyamıza güç sağlamanın daha temiz bir yolunu temsil edebilir.

Yakıt, yemeğimizi ilk pişirmemizi sağlayan odun ateşinden Sanayi Devrimi'ni besleyen ve modern yaşam tarzımızı mümkün kılan fosil yakıtlara kadar her zaman insan teknolojilerine güç vermiştir. Ancak fosil yakıtların yakılması, iklim değişikliği ışığında mercek altına alınmıştır.

10 Aralık 2023 Pazar

Yapay Zeka Bilimi Nasıl Değiştiriyor?

En yeni yapay zeka algoritmaları galaksilerin evrimini inceliyor, kuantum dalga fonksiyonlarını hesaplıyor, yeni kimyasal bileşikler keşfediyor ve daha fazlasını yapıyor. Bilim insanlarının yaptığı ve otomatikleştirilemeyen bir şey var mı?


Günümüz fizik ve astronomi deneylerinin birçoğunun ürettiği çığ gibi büyüyen bilgiye hiçbir insanın ya da insan ekibinin yetişmesi mümkün değildir. Bazıları her gün terabaytlarca veri kaydediyor ve bu veri seli giderek artıyor. 2020'lerin ortalarında faaliyete geçmesi planlanan bir radyo teleskop olan Square Kilometer Array, her yıl internetin tamamı kadar veri trafiği üretecek.

9 Aralık 2023 Cumartesi

Zihin, bilgisayarlara yüklenebilir mi?

 Zihnimizi bir bilgisayara yüklemek nasıl mümkün olabilir?

Fiziksel bedenimiz öldükten sonra zihnimizin başka bir formda yaşayabileceği fikri 1950'lerden beri bilim kurguda tekrarlanan bir tema olmuştur. Black Mirror ve Upload gibi son televizyon dizileri ve bazı oyunlar, bu fikre olan hayranlığımızın devam ettiğini gösteriyor. Bu kavram zihin yükleme olarak bilinmektedir.

Bilim ve teknolojideki son gelişmeler bizi zihin yüklemenin bilim kurgudan gerçeğe dönüşebileceği bir zamana yaklaştırıyor.


2016 yılında BBC Horizon'da yayınlanan The Immortalist adlı programda bir Rus milyoner, sinirbilimciler, robot yapımcıları ve diğer uzmanlarla birlikte çalışarak sonsuza kadar yaşamamız için zihnimizi bir bilgisayara yüklememizi sağlayacak bir teknoloji yaratma planlarını açıkladı.

8 Aralık 2023 Cuma

Dijital İkiz Nedir?

Dijital ikiz, fiziksel bir nesnenin, kişinin veya sürecin, çevresinin dijital bir versiyonunda bağlamsallaştırılmış dijital bir temsilidir. Dijital ikizler bir kuruluşun gerçek durumları ve bunların sonuçlarını simüle etmesine yardımcı olarak nihayetinde daha iyi kararlar almasını sağlayabilir.

Kendinizin bir kopyasına sahip olsaydınız ne yapardınız? Evinizin, iş yerinizin, mahallenizin ya da şehrinizin birebir dijital bir görüntüsünde, her yönüyle size benzeyen dijital bir ikiziniz? Daha da iyisi: Ya sizin dijital versiyonunuz -dijital ikiziniz- yaralanma, acı ya da utançtan etkilenmiyor olsaydı? Olasılıklar insanın aklını başından alıyor. Sonuçtan çok daha emin bir şekilde kendiniz için kararlar verebileceğinizi söylemek yeterli olacaktır.

7 Aralık 2023 Perşembe

Biyohackerlar İnsülini Daha Ucuz Hale Getirmek İçin Çalışıyor

Biyohackerlar İnsülini %98 Daha Ucuz Hale Getirmek İçin Çalışıyor

Açık İnsülin Vakfı, hayat kurtarmak amacıyla tekelleşmiş bir pazarı ele alıyor.

"Bana Tip 1 diyabet teşhisi konulduğunda, bu benim için büyük bir sürpriz oldu. Zaman geçtikçe hayatımın aslında çok ince bir ipliğe bağlı olduğunun daha çok farkına vardım." 


Açık kaynaklı, uygun fiyatlı bir insülin üretim modeli sağlamaya adanmış bir kuruluş olan Open Insulin Foundation'ın (Açık İnsülin Vakfı) kurucusu Anthony di Franco, düşündüğünüzden daha az abartılı konuşuyor. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki milyonlarca diyabet hastası, yakın zamanda Freethink'e Haziran ayında verdiği bir video röportajda ifade ettiği duygularla empati kurabilir. 

6 Aralık 2023 Çarşamba

Winston Churchill, Uzaylılar Üzerine: 1939 Makalesi Keşfedildi

 

Winston Churchill (burada Eylül 1935'te kızının düğününde görülüyor) 1939'da Avrupa savaşın eşiğindeyken, Birleşik Krallık başbakanı olmadan kısa bir süre önce uzaylı yaşamı üzerine bir makale yazdı. (Resim kaynağı: Fox Photos / Stringer)

Winston Churchill İkinci Dünya Savaşı sırasındaki liderliğiyle tanınıyordu, ancak uzaylı yaşamıyla ilgili yeni bulunan bir makalesi onun evrenle ilgili derin bir merak duyan başka bir yönünü ortaya koyuyor. 

5 Aralık 2023 Salı

Yapay Zekaya Güvenmek(!?)

Büyük Şirketler Güvenebilecekleri Yapay Zeka Verilerini Belirlemenin Bir Yolunu Buldu

Ana akım şirketlerin yapay zeka uygulamalarına güç veren verilerin kaynağı konusunda endişeleri var. Bir endüstri grubu bu sorunu ele alıyor.

Veri, yapay zekanın yakıtıdır. Aynı zamanda büyük işletmeler için de bir darboğazdır, çünkü yapay zeka programları oluşturmak için kullanılan veriler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmadan teknolojiyi tam olarak benimsemekte isteksizdirler.

Şimdi, bir şirketler konsorsiyumu verilerin kaynağını, geçmişini ve yasal haklarını tanımlamak için standartlar geliştirdi. Standartlar esasen verilerin nerede, ne zaman ve nasıl toplandığı ve üretildiğinin yanı sıra kullanım amacı ve kısıtlamaları için bir etiketleme sistemidir.


4 Aralık 2023 Pazartesi

Yapay Zeka Sağlık Hizmetlerinde Nasıl Bir Rol Oynamalı?

Sağlık hizmetlerinde makine öğreniminin kullanımı ve United Healthcare Yapay Zeka skandalı üzerine


Bazılarınız benim eğitimli bir sosyolog olduğumu biliyor olabilir - tam olarak söylemek gerekirse, yüksek lisans okulunda tıbbi sosyoloji okudum. Bu, insanların ve grupların hastalıkla, tıpla, sağlık kurumlarıyla ve sağlıkla ilgili kavram ve fikirlerle nasıl etkileşime girdiğine odaklandığım anlamına geliyor.

Yardımcı profesörlük yaptığım dönemde sağlık alanlarına girecek lisans öğrencilerine bu konular hakkında ders verdim ve sağlık hizmeti sağlayıcılarımız olacak kişilerin sosyal, ekonomik ve ırksal statülerimizin sağlığımızla nasıl etkileşime girdiği konusunda fikir sahibi olmalarının gerçekten önemli olduğunu düşünüyorum. Her hasta aynı değildir ve insanlara yüksek kalitede bakım sağlamadan önce bunu takdir etmek gerekir.

Tüm bunları, bugünkü konumuz olan sağlık hizmetlerinde makine öğrenimi uygulamalarına bakış açıma bir bağlam kazandırmak için açıklıyorum. Bu konu hakkında konuşmak için biraz bekledim çünkü bu çok büyük bir konu, ancak son zamanlarda çıkan birkaç haber bana başlamam için ilham verdi. Muhtemelen ileride bu konu hakkında daha fazla konuşacağım.

Yaşam ve Ölüm Üzerine

3 Aralık 2023 Pazar

Teknolojinin Bir Kalbi Olsaydı

Yapay kalp üretmedeki başarısızlık, doğanın sihirbazlığının bir kanıtıdır.


Hiçbir şey kalbin mükemmel mühendisliğini, onu taklit etmeye yönelik başarısız girişimlerimizden daha net gösteremez. Total yapay kalbin bu tarihi hem parlak yenilikler hem de sürekli klinik başarısızlıklarla noktalanmıştır. 1962'de John F. Kennedy bilim camiasına aya bir insan indirmeleri ve on yılın sonuna kadar onu güvenli bir şekilde dünyaya geri getirmeleri için meydan okudu. 1964 yılında kalp ve damar cerrahı Michael DeBakey, Başkan Lyndon B. Johnson'ı ilk işlevsel, kendi kendine yeten yapay kalbi geliştirmeye yönelik bir programı finanse etmeye ikna etti ve aya inişten önce başarılı bir yapay kalp yapma yarışını başlattı. 1969 yılında her iki hedefe de ulaşılmış ve Teksas Kalp Enstitüsü Apollo 11'in fırlatılmasından sadece üç ay önce ilk total yapay kalbi yerleştirmiştir. Ancak, Ay'a iniş Uzay Mekiği, Mars Rover ve Uluslararası Uzay İstasyonu'na yol açarken ve (uzun bir durgunluğa rağmen) en yeni hedefler bizi Mars'a götürecek bir ay üssü geliştirmek olsa da, güvenilir, kullanıma hazır bir total yapay kalp hala ulaşılamaz durumda.

2 Aralık 2023 Cumartesi

Çin, gezegeni kurtaracak mı yoksa yok mu edecek? | Çin - The Economist

 

Beyin kanserinden ölmek üzereyken Tu Changwang'ın söyleyecek son bir şeyi vardı. Çinli meteorolog iklimin ısındığını fark etmişti. Bu yüzden 1961'de Komünist Parti'nin yayın organı People's Daily'de bunun yaşamı sürdüren koşulları değiştirebileceği uyarısında bulundu. Yine de ısınmayı, bir noktada muhtemelen tersine dönecek olan güneş aktivitesindeki bir döngünün parçası olarak görüyordu. Tu, fosil yakıtların yakılmasının atmosfere karbon pompaladığından ve iklimin değişmesine neden olduğundan şüphelenmiyordu. People's Daily'nin o sayısında, makalesinden birkaç sayfa önce, sırıtan kömür madencilerinin bir fotoğrafı vardı. Çin, Batı'ya ekonomik olarak yetişmek amacıyla sanayileşmek için acele ediyordu.

1 Aralık 2023 Cuma

mRNA aşıları için sırada ne var?

mRNA aşıları covid-19 pandemisini atlatmamıza yardımcı oldu ama aynı zamanda diğer birçok bulaşıcı hastalığa karşı savunmaya yardımcı olabilir, gribe karşı evrensel koruma sağlayabilir ve hatta kanseri tedavi edebilir.


Zihninizi 2020'ye geri götürün, eğer dayanabilirseniz. Yıl ilerledikçe covid-19'un etkisi de arttı. Yüzümüzü örtmemiz, dokunduğumuz her şeyi dezenfekte etmemiz ve diğer insanlardan uzak durmamızın, kendimizi potansiyel olarak ölümcül hastalıktan korumanın tek yolu olduğu konusunda uyarıldık.

30 Kasım 2023 Perşembe

Soğuk Savaş Mimarı Henry Kissinger 100 Yaşında Öldü

Amerika Birleşik Devletleri'nin Çin'e açılmasını tasarlayan, Vietnam'dan çıkışını müzakere eden ve Soğuk Savaş'ın zirvesinde Sovyetler Birliği ile Amerikan güç ilişkilerini yeniden düzenlemek için kurnazlık, hırs ve akıl kullanan, bazen bunu yapmak için demokratik değerleri ayaklar altına alan akademisyen-diplomat Henry A. Kissinger, Çarşamba günü Kent, Conn'daki evinde öldü. 100 yaşındaydı.

Ölümü danışmanlık şirketi tarafından yapılan bir açıklamayla duyuruldu.


Çok az diplomat Bay Kissinger kadar tutkuyla hem övülmüş hem de yerilmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemin en güçlü dışişleri bakanı olarak kabul edilen Kissinger, diplomasiyi Amerikan çıkarlarını yansıtacak şekilde yeniden şekillendiren bir ultra-gerçekçi olarak selamlandı ve ulusun amaçlarına hizmet ettiğini düşündüğü takdirde özellikle insan hakları alanında Amerikan değerlerini terk etmekle suçlandı.

29 Kasım 2023 Çarşamba

Yapay zeka klinik gelişime nasıl güç katabilir?

 Yapay zeka ilaç keşfini hızlandırıyor. Klinik geliştirme bu hıza ayak uyduramazsa, hastalara sağlanacak faydalar gecikecektir.


Klinik geliştirme ve randomize klinik araştırma (RCT), genel yapay zeka (gen AI) ve temel modeller de dahil olmak üzere yapay zekadaki (AI) gelişmelerle beslenen farmasötik Ar-Ge'deki benzeri görülmemiş inovasyon dalgasından büyük ölçüde etkilenmemiştir. Bununla birlikte, hassas tıbbın yükselişi ve daha rekabetçi bir geliştirme ortamının baskısı altındadırlar. Şimdiye kadar, klinik geliştirme için yapay zekanın benimsenmesi operasyonel mükemmelliği ve hızlandırmayı vurgulamıştır, ancak bilimsel yapay zekadaki ilerlemeler, daha yüksek başarı oranlarına sahip daha hassas, verimli denemeler tasarlamak için modern analitik araçlardan ve yeni veri kaynaklarından yararlanma zamanını getirmiştir.

28 Kasım 2023 Salı

Emperyalistlere Asla Güvenme

Özellikle de Pasifist Olduklarında

Müdahaleye ilişkin güncel tartışmalar görünmez bir şekilde ortak bir noktada birleşmektedir. Asıl söz konusu olan emperyalizme yönelik tutumlardır. Bu tek boyutlu tartışmaya katılanların çoğu kendilerine karşı dürüst olsalardı, ABD'nin denizaşırı ülkelerde Amerikan hükümeti, silahlı kuvvetleri ya da ayrıcalıklı Amerikan elitleri dışında hiç kimse için iyi bir şey yapabileceğine ilkesel olarak inanmadıklarını itiraf ederlerdi. Bu önerme doğru olsa da, biraz irdelenmeyi hak ediyor. Ayrıca, pratik koşullarda uygulandığında, bazı iyileştirmeler gerektirmektedir.

27 Kasım 2023 Pazartesi

Yasadışı organ ticareti sanıldığından daha karmaşık

Arkasında kim var ve nasıl kontrol edilebilir?

2017'de insan tacirlerine böbrek sattığını ifade eden Sudanlı bir adam. Oliver Weiken / Getty Images aracılığıyla

İnsan organı ticareti zaman zaman ulusal, hatta uluslararası haberlere konu oluyor.

Mart 2023'te Nijeryalı bir politikacı, karısı ve bir tıbbi aracı, bir adamı böbreğini satmak üzere Lagos'tan İngiltere'ye getirdikten sonra organ kaçakçılığı yapmaktan suçlu bulundu. Birkaç ay sonra Kenya'da, bir televizyon programcısının takipçilerini toplu olarak öldürme suçlamasıyla tutuklanmasının ardından, cesetler üzerinde yapılan otopsilerde eksik organlar ortaya çıktı ve zorla organ toplama şüpheleri arttı. Yine 2020 yılında araştırmacı Sean Columb, Mısır'ın başkenti Kahire'de çok sayıda Afrikalı göçmenin, elde ettikleri gelirle kendilerini Akdeniz üzerinden Avrupa'ya geçirecek kaçakçılara ödeme yapma umuduyla böbreklerini nasıl sattıklarını ortaya çıkarmıştır.

26 Kasım 2023 Pazar

Orta Doğu'yu Yeniden Kuran Savaş

Washington Dönüşen Bölgeyi Nasıl İstikrarlı Hale Getirebilir?



7 Ekim 2023'ten önce, ABD'nin Orta Doğu vizyonu nihayet meyve veriyor gibi görünüyordu. Washington, Tahran'la nükleer programı konusunda üstü kapalı bir anlaşmaya varmıştı; bu anlaşmaya göre İran İslam Cumhuriyeti sınırlı bir mali rahatlama karşılığında nükleer programını fiilen durdurmuştu. Amerika Birleşik Devletleri Suudi Arabistan'la bir savunma anlaşması üzerinde çalışıyordu ve bu da krallığın İsrail'le ilişkilerini normalleştirmesine yol açacaktı. Ve Washington, Çin'in bölgede artan etkisini dengelemek için Hindistan'ı Orta Doğu üzerinden Avrupa'ya bağlayacak iddialı bir ticaret koridoru planladığını duyurmuştu.

25 Kasım 2023 Cumartesi

Napolyon Bonapart aydınlan bir lider miydi, yoksa bir tiran mıydı?

Bonaparte'ın ölümünden 200 yıldan fazla bir süre sonra tarih ve yeni bir film, onun mirası, Fransa'nın sömürgeci geçmişi ve liderin Haiti ile olan bağları hakkındaki tartışmaları alevlendiriyor.


Napolyon Bonapart 5 Mayıs 1821'de sürgünde yaşadığı Güney Atlantik'in ortasındaki uzak bir ada olan Saint Helena'da öldü. Bonaparte'a ait bu objeler, çok sayıda kitap, belge ve diğer eserleri toplayan İtalya'nın eski başbakanlarından Giovanni Spadolini'nin özel evinde sergilenmektedir.

Yıl 1802'ydi. Fransa'nın Karayip adası Hispaniola'daki en zengin kolonisi Saint-Domingue -bugün Haiti ve Dominik Cumhuriyeti tarafından paylaşılıyor- kargaşa içindeydi. Eski köleler Fransız efendileriyle savaşırken, Siyah ve melez generallerden oluşan bir ittifak Fransız bayrağı altında düzeni sağlamak için savaşıyordu.

24 Kasım 2023 Cuma

Matematik, modern dünyayı nasıl inşa etti?

Matematik, Sanayi Devrimi'nin temel taşı olmuştur. Yeni bir ölçüm ve hesaplama paradigması, bilimsel keşiflerden daha çok, endüstriyi, moderniteyi ve bugün içinde yaşadığımız dünyayı inşa etti.

Endüstri Devrimi'nin, Newton'un hareketin altında yatan mekanik yasaları ortaya çıkardığı ve Galileo'nun evrenin gerçek şeklini öğrendiği Bilimsel Devrim'den önce gerçekleştiğini okulda duymuş olabilirsiniz. Bu yeni bilgiler ve bilimsel yöntemle donanmış olan Sanayi Devrimi'nin mucitleri, saatlerden buhar makinelerine kadar her şeyi değiştirecek makineler yarattılar.


Ama anahtar gerçekten bilim miydi? Sanayi Devrimi'nin önemli icatlarının çoğu derin bir bilimsel anlayışla desteklenmemişti ve mucitleri de bilim insanı değildi.

23 Kasım 2023 Perşembe

Ya Nostalji Eskisi Gibi Değilse?

Geleceğe olan inancımız azaldıkça ve şimdiki zaman geçmişle karıştıkça, felaket tellallığı yapıyor ve tarihin çöktüğü noktaya ulaştığımızdan emin oluyoruz.


Hiç kimse, kaydedilip daha sonra yeniden uyanmak üzere hazır hale getirilmedikçe hiçbir anın tam olarak yaşanmadığına inanan günlükçülerden daha nostaljik değildir. Ve hem günlük tutanlar hem de tutmayanlar için, muhtemelen hiçbir nostaljik sancı, hiç yaşamadıkları bir zaman için hissettiklerinden daha keskin değildir. Kendi günlüğüm bana 19 Ekim 1989'da Roma'da, "Antoninus ve Faustina Tapınağı'na bakarken, alçalan güneşe karşı keskin, güzel, yarı harabe, eski Roma'ya dair hiçbir şey hissetmediğimi biliyordum - sadece 19. yüzyıl İngilizlerimin Roma'sını, alacakaranlığın, kırıntıların ve beyaz melankolinin Roma'sını." Keats'i, Shelley'i ve Arthur Hugh Clough'u özlüyordum; kitaplardan tanıdığım ve kendileri de sadece okuyarak bildikleri bir Roma'yı ziyaret etmiş olan adamları.

20 Kasım 2023 Pazartesi

Ölüm nedir?


Yeni sinirbilim, ölüm sürecine ilişkin anlayışımızı zorluyor ve yaşayanlar için fırsatlar sunuyor.

Tıpkı doğum belgelerinin dünyaya giriş zamanımızı belirtmesi gibi, ölüm belgeleri de dünyadan çıkış anımızı belirtir. Bu uygulama, yaşam ve ölüme ilişkin geleneksel kavramları ikilikler olarak yansıtıyor. Bir ışık gibi aniden sönüp gidene kadar buradayız. 

Ancak bu ölüm fikri her ne kadar yaygın olsa da, bunun modası geçmiş bir sosyal yapı olduğuna ve biyolojiye dayanmadığına dair kanıtlar giderek artıyor. Ölmek aslında bir süreçtir-birinin geri dönemeyeceği eşiği belirleyen net bir nokta yoktur.

18 Kasım 2023 Cumartesi

İnternet ücretsiz açık kaynaklı yazılımlarla çalışıyor. Düzeltmek için kim para ödüyor?

Log4J gibi gönüllüler tarafından yürütülen projeler internetin çalışmasını sağlıyor. Sonuç, sürdürülemez tükenmişlik ve yanlış gittiklerinde ulusal güvenlik riski.


Yazıcı, çeşitli yazılım türlerinin içindeki etkinlikleri kaydetmek için yaygın olarak kullanılan açık kaynaklı bir araç olan Log4J projesinin bir üyesidir. Bu araç, iCloud'dan Twitter'a kadar uzanan uygulamalar da dahil olmak üzere internetin büyük bir bölümünün çalıştırılmasına yardımcı oluyor ve o ve meslektaşları şu anda çaresizce milyarlarca makineyi riske atan büyük bir güvenlik açığıyla başa çıkmaya çalışıyor. 

Log4J'deki güvenlik açığından faydalanmak son derece kolay. Bilgisayar korsanları, savunmasız bir makineye kötü niyetli bir karakter dizisi gönderdikten sonra istedikleri kodu çalıştırabilirler. İlk saldırılardan bazıları, kötü amaçlı kodu Minecraft sunucularına yapıştıran çocuklardı. Aralarında Çin ve İran'la bağlantılı olanların da bulunduğu bilgisayar korsanları, şimdi kusurlu kodu çalıştıran bulabildikleri herhangi bir makinedeki güvenlik açığından yararlanmaya çalışıyor.

16 Kasım 2023 Perşembe

6 Hayvan Neden Dünyanın Dört Bir Yanındaki Kültürlerde Ölümü Temsil Ediyor?

Geleneksel kültür altı hayvanı ve onların ölümle olan bağlantılarını çevreler. Hikayelerin nereden geldiği hakkında daha fazla bilgi edinin.


Geleneksel kültürde hayvanlar haberci, sembol ya da kehanet olarak tasvir edilir. Bu hikayelerin çoğu binlerce yıllık kültürlerde benzerlik gösterir ve ölüm, hastalık ve açıklanamayan şeylere karşı duyulan korkudan kaynaklanan halk inançlarını içerir. Çoğunlukla ölüm sembolleri ya da alametleriyle ilişkilendirilen hayvanlar leşçil, gececi ya da olumsuz olaylarla ilişkilendirilen hayvanlardır.

4 Kasım 2023 Cumartesi

Uyarıcılar Hakkında Kötü Düşünceler

Adderall Amerika'nın yeni yasal uyuşturucu tercihi. Uyuşturucu krizini körüklüyor mu?


Amerikalılar yeterince Adderall bulamıyor. 2021 yılında eczacılar popüler DEHB (dikkat eksikliği ve hiperkaktive bozukluğu )ilacı için kırk milyondan fazla reçete doldurdu ve bu sadece iki yılda yüzde on altı artış anlamına geliyor. Ancak, muhtemelen pandemi sırasında gevşek tele-sağlık reçetelerinden kaynaklanan bu talep patlaması, mevcut arzla karşılaştı. Adderall kontrollü bir madde olduğu için üretimi Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi tarafından dikkatle sınırlandırılıyor. Bazı hastalar artık haplarını karneye bağlıyor ya da reçetelerini doldurmak için saatlerce araba kullanıyor. Çocukluklarından beri her gün Adderall alan insanlar kendilerini onsuz idare etmekte zorlanırken buluyorlar.

28 Ekim 2023 Cumartesi

Umut mu korku mu? Öncülerini bölen büyük yapay zeka tartışması

DeepMind CEO'su 'kötümser değil' ancak yapay zekanın tehdidi konusunda uyarıyor ve 'bir orta yol' şekillendirmede aktif olmamız gerektiğini söylüyor.

Bir yapay zeka eli dünyaya dokunmak için uzanıyor ve onu pikselli verilere dönüştürüyor. Kompozit: Guardian Design/Getty Images

Demis Hassabis yapay zeka konusunda "kötümser" kampta yer almadığını söylüyor. Ancak bu, Google DeepMind CEO'sunun Mayıs ayında yapay zekanın yok olma tehdidinin salgın hastalıklar veya nükleer silahlarla karşılaştırılabilir bir toplumsal risk olarak ele alınması gerektiği konusunda uyarıda bulunan bir bildiri imzalamasını engellemedi.

27 Ekim 2023 Cuma

Panspermia

Yeraltı okyanuslarına sahip donmuş dünyaların organik yaşamın kuluçka makineleri olması mümkündür. Ama o zaman yaşam buraya nasıl geldi?



Birkaç ay önce, bilgisayarımın 'önemli şeyler' klasöründeki (neredeyse) yığılmış bir grup araştırma makalesini gözden geçirdim. (Lütfen, o makalelerin yazarları, alınmayın. Klasörlerimi belirli şekillerde isimlendirme eğilimindeyim ve sanırım bu alışkanlıkta yalnız değilim). Biraz boş alana ihtiyacım vardı ve birkaç gigabayttan fazla veriden bahsediyoruz. Merakımdan, yaklaşık on yıldır daha sonra okumak üzere sakladığım, araştırma ve öğretim görevlerime biraz ara verdiğimde şüphesiz okuyacağıma dair kendime defalarca söz verdiğim uzun çalışma listesini taradım. Bunu yaparken, tesadüfen 1973 tarihli, araştırmamın yönünü ve kökenimiz ve varoluşumuz hakkındaki düşüncelerimi değiştiren bir makaleye rastladım.

26 Ekim 2023 Perşembe

Ayakkabılarla Dua Etmek

Sünni Selefilik hareketi, 20. yüzyılın başında, 7. yüzyıldaki yaşamı modelleme hedefiyle doğdu.


Bugün kadın ve erkek on milyonlarca Selefi vardır ve safları Orta Doğu ve Güney Asya'dan Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ne kadar uzanmaktadır. Bu Sünni İslami hareketin üyeleri, Tanrı'nın doğasına ilişkin literalist bir teolojik yaklaşım ve tüm yasaları İslam'ın kutsal metninden (Kuran) ve Peygamber Muhammed'in hayatının yetkili kayıtlarından (Sünnet) türetme taahhüdü de dahil olmak üzere ortak ilkelere bağlıdır. Bu ortak ilkeler yalnızca bu erkek ve kadınların hayatlarını tanımlayan kapsamlı bir dindarlık projesinde değil, aynı zamanda Selefileri yalnızca gayrimüslimlerden değil, aynı zamanda diğer Müslümanlardan da görsel olarak ayıran bir dizi günlük uygulamada da kendini gösterir.

25 Ekim 2023 Çarşamba

Özgür İrademiz Yok(Mu?)

Stanford'lu nörobiyolog Robert Sapolsky, 40 yıl boyunca insanlar ve diğer primatlar üzerinde çalıştıktan sonra, kontrolümüz dışındaki birçok faktörün seçimlerimizi ve davranışlarımızı etkilediği ve özgür iradenin her bağlamda ihmal edilebilir olduğu sonucuna vardı. (Josh Edelson / The Times için)

Epilepsinin nörolojik bir durum olduğu anlaşılmadan önce insanlar bunun aydan ya da beyindeki balgamdan kaynaklandığına inanıyordu. Nöbetleri büyücülüğün ya da şeytani ele geçirilmenin kanıtı olarak mahkum ettiler ve lekeli kanı yeni nesillere aktarmalarını önlemek için hastaları öldürdüler ya da hadım ettiler.

Bugün epilepsinin bir hastalık olduğunu biliyoruz. Genel olarak, nöbet geçirirken ölümcül bir trafik kazasına neden olan bir kişinin cinayetle suçlanmaması gerektiği kabul ediliyor.

19 Ekim 2023 Perşembe

Uzayın Şeklini Yontan Matematikçi

Eugenio Calabi, 25 Eylül'de öldü ve daha sonra sicim teorisi için temel olacak yeni geometrik nesneler tasarladı.


Eugenio Calabi meslektaşları tarafından yaratıcı bir matematikçi olarak bilinirdi - eski öğrencisi Xiuxiong Chen'in deyimiyle "dönüştürücü derecede orijinal". 1953 yılında Calabi, daha önce kimsenin hayal bile edemediği bir şekiller sınıfını düşünmeye başladı. Diğer matematikçiler bunların varlığının imkansız olduğunu düşünüyordu. Ancak birkaç on yıl sonra, aynı şekiller hem matematikte hem de fizikte son derece önemli hale geldi. Sonuçlar, Calabi de dahil olmak üzere herkesin tahmin ettiğinden çok daha geniş bir alana yayıldı.

Calabi 25 Eylül'de öldüğünde 100 yaşındaydı ve meslektaşları tarafından 20. yüzyılın en etkili geometricilerinden biri olarak anılıyordu. "Chen, "Pek çok matematikçi belirli bir konudaki çalışmayı bitiren problemleri çözmeyi sever. "Calabi ise bir konuyu başlatmayı seven biriydi."

Calabi ile birlikte yaklaşık 60 yıl Pennsylvania Üniversitesi'nde ders veren Jerry Kazdan, meslektaşının "olaylara bakmanın özel bir yolu olduğunu" söyledi. Matematiği nasıl uyguladığı daha az belirgin bir seçimdi." Kazdan'a göre Calabi'nin ana meşguliyetlerinden biri "kimsenin düşünmediği ilginç sorular sormaktı". Bu sorulara verilen yanıtlar genellikle kalıcı öneme sahip sonuçlar doğuruyordu.

Calabi geometrinin pek çok alanına önemli katkılarda bulunmuş olsa da, en çok 1953 yılında manifoldların özel bir sınıfı hakkında ortaya attığı varsayımla tanınıyor. Bir manifold, herhangi bir boyutta var olabilen ve temel bir özelliği olan bir yüzey veya uzaydır: Yüzeydeki her noktanın etrafındaki küçük bir "komşuluk" düz görünür. Örneğin Dünya, uzaktan bakıldığında yuvarlak (küresel) görünür, ancak küçük bir toprak parçası düz görünür.

Calabi, Princeton Üniversitesi'nde yüksek lisans yaparken, adını 20. yüzyılda yaşamış Alman jeolog Erich Kähler'den alan Kähler manifoldlarıyla ilgilenmeye başladı. Bu tür manifoldlar pürüzsüzdür, yani keskin veya pürüzlü özellikleri yoktur ve sadece çift boyutlarda (2, 4, 6 ve üstü) bulunurlar.

Bir küre sabit eğriliğe sahiptir. Yüzeyde nereye giderseniz gidin, yola çıktığınız yön ne olursa olsun, yolunuz aynı miktarda bükülür. Ancak genel olarak, manifoldların eğriliği bir noktadan diğerine değişebilir. Matematikçilerin eğriliği ölçmesinin birkaç farklı yolu vardır. Ricci eğriliği adı verilen nispeten basit bir ölçü Calabi'nin büyük ilgisini çekmiştir. Kähler manifoldlarının, şekillerini küresel olarak kısıtlayan iki topolojik koşulu yerine getirirken bile her noktada sıfır Ricci eğriliğine sahip olabileceğini öne sürdü. Diğer geometriciler bu tür şekillerin kulağa gerçek olamayacak kadar iyi geldiğini düşündüler.

Shing-Tung Yau başlangıçta şüpheciler arasındaydı. Calabi varsayımıyla ilk kez 1970 yılında, Berkeley'deki California Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisiyken karşılaştı ve hemen etkilendi. Calabi'nin problemi ortaya koyduğu gibi, varsayımın doğru olduğunu kanıtlamak için, çok çetrefilli bir denklemin çözümünün bulunabileceğini göstermek gerekiyordu - denklem tam olarak çözülmemiş olsa bile. Bu yine de büyük bir meydan okumaydı çünkü daha önce hiç kimse bu türden bir denklemi çözmemişti.
Bir Calabi-Yau manifoldunun bu kesiti, onun ince karmaşıklığına bir bakış sağlar.

Yau, problem üzerinde birkaç yıl düşündükten sonra, 1973'teki bir geometri konferansında varsayımın yanlış olduğunu gösteren karşı örnekler bulduğunu açıkladı. Konferansta bulunan Calabi o sırada herhangi bir itirazda bulunmadı. Birkaç ay sonra, konu üzerinde biraz düşündükten sonra, Yau'dan argümanını netleştirmesini istedi. Yau hesaplamalarını gözden geçirdiğinde bir hata yaptığını fark etti. Karşı örnekler tutmuyordu, bu da varsayımın her şeye rağmen doğru olabileceğini gösteriyordu.

Yau sonraki üç yılını Calabi'nin başlangıçta önerdiği manifold sınıfının varlığını kanıtlamakla geçirdi. 1976'nın Noel gününde Yau, Calabi ve başka bir matematikçiyle bir araya gelerek ispatının geçerliliğini doğruladı ve şimdi Calabi-Yau manifoldları olarak adlandırılan nesnelerin matematiksel varlığını ortaya koydu. Yau, 1982'de kısmen bu sonucun gücüyle matematiğin en büyük onuru olan Fields Madalyası'nı kazandı.

O sıralarda, doğa güçlerini birleştiren teoriler geliştirmeye çalışan fizikçiler, elektronlar gibi temel parçacıkların gerçekte son derece küçük titreşen sicimlerden oluştuğu fikriyle oynamaya başladılar. Farklı titreşim modelleri farklı parçacıklar olarak ortaya çıkar. Teknik nedenlerden dolayı, bu titreşimler yalnızca 10 boyutta doğru şekilde çalışır.

Eugenio Calabi'nin "olaylara özel bir bakış açısı vardı" diyor uzun süredir meslektaşı olan Jerry Kazdan. "Matematiği nasıl uyguladığı daha az aşikâr bir seçimdi."

Söylemeye gerek yok, dünya 10 boyutlu görünmüyor - sadece üç uzay ve bir zaman boyutu var gibi görünüyor. Ancak 1980'lerin ortalarında bir grup fizikçi evrenin altı "ekstra" boyutunun küçük bir Calabi-Yau manifoldunda (çapı 10-17 santimetreden az) saklı olabileceğini fark etti. Sicim teorisi olarak adlandırılan bu fiziksel çerçeve, aynı zamanda doğanın parçacıklarının ve kuvvetlerinin Calabi-Yau şekli tarafından belirlendiğini savunuyordu. Bu teori, zaten bir Kähler manifolduna yerleştirilmiş olan simetriden kaynaklanan süpersimetri adı verilen bir özelliğe bağlıydı - Calabi-Yau manifoldlarının sicim teorisi için uygun görünmesinin bir başka nedeni.

1984 yılına gelindiğinde Yau, en az 10.000 farklı altı boyutlu Calabi-Yau şekli oluşturmanın mümkün olduğunu zaten biliyordu. Dünyamızın görülemeyecek kadar küçük boyutlarda gizlenmiş Calabi-Yau manifoldlarıyla dolu olup olmadığı net değil, ancak her yıl fizikçiler ve matematikçiler bunların özelliklerini araştıran binlerce makale yayınlıyor.

Yau, bu terimin o kadar sık gündeme geldiğini ve bazen ilk adının Calabi olduğunu düşündüğünü söyledi. Calabi ise 2007 yılında sicim teorisi ile olan bağlantısı nedeniyle "Bu fikrin gördüğü ilgi beni gururlandırdı" demişti. "Ama benim bununla hiçbir ilgim yok. Varsayımı ilk ortaya attığımda bunun fizikle hiçbir ilgisi yoktu. Tamamen geometriyle ilgiliydi."

Calabi her zaman matematikçi olmaya kararlı değildi. Yeteneği erken yaşlarda ortaya çıkmış; avukat olan babası çocukken ona asal sayılar hakkında sorular sormuş. Ancak 1939'da 16 yaşındayken, ailesi İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında İtalya'dan kaçtıktan sonra Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'ne geldiğinde kimya mühendisliği alanında uzmanlaşmaya karar verdi. Savaş sırasında Fransa ve Almanya'da ABD Ordusu'nda çevirmen olarak görev yaptı. Eve döndükten sonra, matematiğe geçmeye karar vermeden önce kısa bir süre kimya mühendisi olarak çalıştı. Doktorasını Princeton'da yaptı ve 1964'te Penn'e gelmeden önce bir dizi profesörlük görevinde bulundu.

Matematiğe olan heyecanını hiç kaybetmedi ve 90'lı yaşlarına kadar araştırma yapmaya devam etti. Eski öğrencisi Chen, Calabi'nin kendisini matematik bölümünün posta odasında ya da koridorlarda nasıl yakaladığını hatırlıyor: Calabi'nin zarflara, peçetelere, kağıt havlulara ya da diğer kağıt parçalarına formüller karaladığı sohbetleri saatlerce sürebilirdi.

Yau, Calabi ile yaptığı konuşmalardan bazı peçeteleri saklamış. Yau, "Calabi'nin esrarengiz geometrik sezgi duygusunu aktaran formülleri her zaman üzerlerinde yazılı olanlardan öğrendim," dedi. "Fikirlerini paylaşma konusunda çok cömertti ve bunlar için kredi almayı umursamazdı. Sadece matematik yapmanın eğlenceli olduğunu düşünürdü."

Calabi matematiği en sevdiği hobisi olarak tanımlıyordu. "Hobilerinizi meslek olarak takip etmek hayatımda sahip olduğum olağanüstü bir şans."

18 Ekim 2023 Çarşamba

Hayvanların Esrarengiz Zihinlerinde

Üç kitap, çevremizdeki canlıları anlamak için daha fazla zaman harcamamız gerektiğini savunuyor.


Zümrüt mücevher yaban arısının dünyaya alışılmadık gelişi -içinden yediği zombileşmiş bir hamamböceğinin vücudundan fırlayarak- doğanın en korkunç mucizeleri arasında yer alıyor. Larvalarına hayata en iyi başlangıcı vermek için, yağ kayganlığında yanardöner bir zırh giymiş, bir santim uzunluğunda bir parazit olan anne eşek arısı avına saldırır, iki milimetrelik iğnesini bir kez batırır ve hamam böceğinin göğüs kafesine yatıştırıcı kimyasallar enjekte eder. Kurbanının kafasına ikinci kez saplıyor, kasları ve sindirim borularını oyarak hamamböceğinin minik beyninin tam yerine bir zehir iksiri enjekte ediyor.

12 Ekim 2023 Perşembe

Yapay Zeka ve İnsanlığın Geleceği

Yapay zeka hakkında düşünmek ve öğrenmek, fisyon zincirleme reaksiyonunun zihinsel eşdeğeridir. Sorular gerçekten çok hızlı bir şekilde büyüyor.

En bilindik endişeler kısa vadeli etkiler etrafında dönüyor: ekonomik üretkenlik, sağlık hizmetleri, üretim, eğitim, iklim değişikliği gibi küresel zorlukları çözme fırsatları ve diğer tarafta kitlesel işsizlik, dezenformasyon, katil robotlar ve ekonomik ve stratejik güç yoğunlaşmaları riskleri.

Bunların her biri kritik öneme sahiptir, ancak bunlar yalnızca en acil hususlardır. Daha derindeki mesele, artık zeka üstünlüğüne sahip olmadığımız bir dünyada anlamlı ve tatmin edici hayatlar yaşama kapasitemizdir.

28 Eylül 2023 Perşembe

Akademiden Ayrılıyor Musunuz?


Veri veya yazılım sektörüne girmeden önce iki kez düşünün. Bilgi endüstrisinde çalışmanın birçok avantajı vardır, ancak ödünleşimlerin farkında olmalısınız.

Her akademisyenin kariyerinde, kariyer planlarını yeniden değerlendirmesi gereken bir zaman gelir. Doktora öğrencilerinin çoğunluğu profesör olma arzusuyla yola çıkar, ancak doktora mezunlarının yalnızca %0,45'i bunu başarır.

Bazıları sistem tarafından dışarı atılıyor. Akademik iş piyasası acımasız bir sandalye kapmaca oyunudur. Geçtiğimiz on yıllar boyunca, verilen doktora derecelerinin sayısı balon gibi artmış ancak öğretim üyesi pozisyonlarının sayısı durağanlaşmıştır. Herkese yetecek kadar yer yok.

7 Eylül 2023 Perşembe

Bir Harvard Profesörü Nasıl Dünyanın Önde Gelen Uzaylı Avcısı Oldu?

Avi Loeb'in tek başına dünya dışı yaşam arayışı onu ülkenin en ünlü ve muhtemelen en tartışmalı astronomu haline getirdi.

Maui'deki teleskop, galaksinin başka bir yerinden güneş sistemimize giren bir şey tespit etti. Gökbilimciler bu cisme Hawaii dilinde "izci" ya da "haberci" anlamına gelen Oumuamua adını verdiler, çünkü bu cisim şimdiye kadar kaydettikleri ilk yıldızlararası cisimdi - başka bir yıldız sistemi ile bizim sistemimiz arasındaki uçsuz bucaksız mesafeyi geçtiği bilinen tek gezgin. Nereden geldiği gizeminin sadece bir parçasıydı. Oumuamua iyi anlaşılmış astronomik kategorilerin hiçbirine uymuyordu. Eğer bir kayaysa - bir asteroit - son derece garip bir kayaydı. Araştırmacılar en az bir futbol sahası uzunluğunda olduğunu tahmin ediyorlardı; şeklini belirlemek zordu ama bir puro gibi uzun ve ince görünüyordu. Cismi keşfeden gökbilimci grubu, "Güneş Sistemi'nde bilinen hiçbir cisim bu kadar aşırı boyutlara sahip değildir" diye yazdı.

27 Temmuz 2023 Perşembe

Yaratıcı ve Yok Edici(!), Oppenheimer'ın hikayesine dair

Karizmatik dış görünüşünün altında sonsuza dek zar zor gizlenmiş büyük güvensizliklerin yattığını, ne yaşına ne de boyuna yakışan bir kibir ve zaman zaman zalimliğin bundan kaynaklandığını anlamaya başladım."-Abraham Pais Robert Oppenheimer üzerine

[Hiçbir şey onu avlayan güvensizlikleri susturamazdı ... kargaşasının kökleri derindeydi ... Heisenberg'in tanımladığı başarma arzusu ile Rabi'nin gördüğü saldırganlık arasındaki çelişkili duygular [körükleniyordu]."-Peter Goodchild Edward Teller hakkında


Her ikisi de bilimde parlak, her ikisi de dünya meseleleri üzerinde etkili olmaya aç, her ikisi de gezegeni yok etme yeteneğini var etmelerine izin veren bir zamanda yaşayan ve her ikisi de bilim insanı olarak kendi vaatlerini yerine getiremeyecek kadar nevrotik iki adam (her ikisi de elde ettiklerini düşündükleri gücü ellerinde tutmak için arkadaşlarına ve meslektaşlarına ihanet ettiler). Robert Oppenheimer, Edward Teller ve Amerika'nın nükleer silah geliştirmesi arasındaki kader bağından doğan melodramın hakkını ancak Thomas Hardy verebilirdi. Şimdi, ikisi Oppenheimer hakkında olmak üzere üç yeni biyografi, bizi bir kez daha, hayattan daha büyük iki figürün, politik zamanın alıcı bir anında birbirlerine düşman olduklarında dünya üzerinde yaratabilecekleri olağanüstü etkiye odaklıyor.

3 Temmuz 2023 Pazartesi

Vahşi Doğanın Dışında...

Vahşi Doğanın Dışında
Neden doğayı kendimizden kurtaramıyoruz?
Samuel Matlack


Galápagos adalarından Floreana'da dev bir kaplumbağanın nesli 150 yıl kadar önce insan yerleşiminin ardından tükenmişti. Korumacılar şimdi yakın adalarda keşfedilen torunlarını Floreana'ya geri getirmek için çalışıyorlar. Ancak ortada bir sorun var: Yerleşimcilerle birlikte gelen ve kaplumbağa yumurtalarını ve yavrularını yiyen fareler burada cirit atıyor. Adadaki tüm fareleri zehirleyerek kaplumbağayı geri getirmeye yardım edebilseydiniz, bunu yapar mıydınız?

Burada önemli bir ayrıntı var: Zehir brodifacoum'dur ve iç organlardan, gözlerden, burundan ve ağızdan kanama yoluyla öldürür; fareler yavaşça hareket etmeyi bırakır ama ölene kadar bilinçleri açık kalır. Bu süreç yaklaşık bir hafta sürmektedir ki bu da farelerin zehir topaklarını hastalıkla ilişkilendirmesini engellemesi açısından önemlidir.

1 Temmuz 2023 Cumartesi

Büyük Patlamadan Önce Evren' Olduğuna Dair Bir Kanıt...

Hayır, Roger Penrose, 'Büyük Patlamadan Önce Evren' Olduğuna Dair Bir Kanıt Görmüyoruz.


Geçtiğimiz yüzyılın en büyük bilimsel başarılarından biri sıcak Büyük Patlama teorisiydi: bugün gözlemlediğimiz ve içinde var olduğumuz Evren'in daha sıcak, daha yoğun, daha tekdüze bir geçmişten ortaya çıktığı fikri. Başlangıçta genişleyen Evren için daha ana akım açıklamaların bazılarına ciddi bir alternatif olarak önerilen bu teori, 1960'ların ortalarında o erken, sıcak ve yoğun durumdan kalan "ilkel ateş topunun" keşfiyle şok edici bir şekilde doğrulandı: bugün Kozmik Mikrodalga Arka Planı olarak biliniyor.

22 Haziran 2023 Perşembe

George Soros - Demokrasi Çoklu Krizden Sağ Çıkabilir mi?

Dünyanın dört bir yanında insanlar giderek artan bir şekilde çok fazla şeyin çok hızlı gerçekleştiği hissiyle yaşıyor. Bu artan endişenin kaynakları arasında yapay zekanın yükselişi, iklim değişikliği ve Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı yer alıyor - bunların her biri politika yapıcıların ve siyasi liderlerin acil ilgisini gerektiriyor.

NEW YORK - Sıkıntılı zamanlar yaşıyoruz. Çok fazla şey çok hızlı oluyor. İnsanların kafası karışık. Columbia Üniversitesi'nden ekonomi tarihçisi Adam Tooze gerçekten de bu durumu tanımlayan bir kelimeyi popüler hale getirdi. O buna "çoklu kriz" diyor.

Çoklu krizin birçok kaynağı var. Bana göre bugün dünyayı etkileyen çoklu krizin ana kaynağı yapay zekâdır. İkinci sırada iklim değişikliği, üçüncü sırada ise Rusya'nın Ukrayna'yı işgali geliyor. Liste çok daha uzun ama ben bu üçüne odaklanacağım. Bu kafa karışıklığını azaltmaya yardımcı olacaktır.